Żelazo (Fe, łac. ferrum) – metal z VIII grupy pobocznej. Posiada 25 izotopów z przedziału mas 45 – 69. Trwałe są izotopy 54, 56, 57 i 58. Najwięcej jest izotopu 56 (92%).

Występowanie w skorupie ziemskiej

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości ok. 6% w minerałach takich jak np.:

  • czerwony hematyt (Fe2O3),
  • czarny magnetyt (Fe3O4),
  • syderyt (FeCO3),
  • limonit,
  • getyt (FeO(OH),
  • piryt (FeS2)
  • arsenopiryt (FeAsS)
  • i wiele innych.

W wydobyciu rud żelaza w 2003 roku, wynoszącym ogółem ok. 1 mld ton, przodowały: Chiny (240 mln ton), Brazylia (215 mln ton), Australia (ok. 190 mln ton), Rosja (90 mln ton) i Indie (80 mln ton).

W Polsce zasobów żelaza w okolicach Suwałk nie wydobywa się w związku z groźbą zaistnienia katastrofy ekologicznej oraz z uwagi na głębokie położenie złóż.

Żelazo znane było już cywilizacjom starożytnym.

Oprócz minerałów, duże znaczenie technologiczne mają karbonylkowe kompleksy żelaza, które otrzymuje się z chlorków żelaza i które są katalizatorami licznych reakcji organicznych. Żółty chlorek żelaza(II) o kwaskowym smaku, jest podawany przy niedokrwistości.

Formy występowania

Czyste żelazo jest lśniącym, srebrzystym i miękkim metalem, który ulega łatwo korozji. Od wieków jest stosowane w formie stopów z węglem zwanym żeliwem i stalą oraz stopów z manganem, chromem, molibdenem, wanadem i wieloma innymi (są to tzw. stale stopowe).

Żelazo występuje w dwóch odmianach alotropowych:

  • żelazo α – w zakresie wysokotemperaturowym oznaczana niekiedy α lub α(δ).
  • żelazo γ

Jedynie żelazo α posiada własności ferromagnetyczne.

Przemiana alotropowa żelaza α w żelazo γ zachodzi w temperaturze 723°C przy schładzaniu lub 728°C przy ogrzewaniu.

Przemiana alotropowa żelaza γ w żelazo α(δ) zachodzi w temperaturze 1400°C.

 źródło: Wikipedia.pl (http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBelazo)

 Analiza jakościowa

1) Reakcja z amoniakiem

Wytrąca się czerwono-brunatny, kłaczkowaty osad wodorotlenku żelaza(III), nierozpuszczalny w nadmiarze odczynnika.



2) Reakcja z roztworem wodorotlenku sodu

Wytrąca się czerwono-brunatny, kłaczkowaty osad wodorotlenku żelaza(III), nierozpuszczalny w nadmiarze odczynnika.



3) Reakcja z tiocyjanianem amonu lub potasu

Heksacyjanożelazian(II) potasu tworzy z jonami żelaza(III) (w środowisku obojętnym lub lekko kwaśnym) krwisto-czerwony związek kompleksowy.


4) Powstanie błękitu pruskiego

Heksacyjanożelazian(II) potasu tworzy z jonami żelaza(III) (w środowisku obojętnym lub lekko kwaśnym) ciemnoniebieski, bezpostaciowy osad tzw. błękitu pruskiego.